Cần đẩy mạnh lưu trữ số trong bảo tồn và phát triển văn hóa nghệ thuật

Cần đẩy mạnh lưu trữ số trong bảo tồn và phát triển văn hóa nghệ thuật

Diễn đàn Lưu trữ Nghệ thuật & Thiết kế Việt Nam do Đại học RMIT tổ chức khẳng định rằng lưu trữ số là nhiệm vụ trọng tâm trong bảo tồn và phát triển văn hóa nghệ thuật.

Diễn đàn thuộc khuôn khổ Liên hoan Sáng tạo & Thiết kế Việt Nam 2021 quy tụ chuyên gia trong và ngoài nước cùng trao đổi kinh nghiệm lưu trữ số văn hóa nghệ thuật, tập trung vào những vấn đề nổi trội như phương pháp số hóa tối ưu, quyền sở hữu trí tuệ, khả năng tiếp cận các bộ sưu tập, v.v.

Theo các chuyên gia, nhu cầu về những nền tảng số trong lĩnh vực văn hóa, sáng tạo và nghệ thuật trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết suốt đại dịch COVID-19, với quan tâm lớn là làm thế nào để tạo ra và duy trì các kênh lưu trữ và tiếp cận số vừa khả thi về kỹ thuật, vừa hấp dẫn người thưởng lãm và vừa bền vững về kinh phí.

news-1-art-and-culture-digital-archives-in-need-of-a-boost Các diễn giả trong và ngoài nước tại Diễn đàn Lưu trữ Nghệ thuật & Thiết kế Việt Nam đại diện cho các viện bảo tàng, không gian nghệ thuật, kho lưu trữ, giới nghệ sĩ và giới nghiên cứu học thuật.

Thực tế, hoạt động lưu trữ số đã được một số bảo tàng và viện văn hóa tại Việt Nam triển khai trong nhiều năm qua, và chủ yếu tập trung vào các di sản văn hóa truyền thống. Lấy ví dụ từ Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia (VICAS), Phó viện trưởng PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương cho biết trong khuôn khổ Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hoá Việt Nam, VICAS đã và đang tiến hành số hoá hơn 800 dự án sưu tầm và lưu trữ các di sản văn hoá phi vật thể của nhiều cộng đồng trên cả nước từ năm 1997 đến nay.

Một ví dụ khác được đưa ra là trang web Di sản số (disanso.vn) do PGS.TS Lê Thanh Hà và đồng nghiệp tại Phòng thí nghiệm Tương tác Người – Máy, Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội xây dựng. Sử dụng các công nghệ như ghi hình chuyển động (motion capture) hay máy quét 3D với độ phân giải cao, dự án này đang lập nên một cơ sở dữ liệu đa phương tiện về văn hóa Việt Nam, gồm các dạng thức tư liệu hình ảnh, âm thanh, video, mô hình 3D tĩnh, mô hình 3D động, v.v.

news-2-art-and-culture-digital-archives-in-need-of-a-boost Minh họa công nghệ ghi hình chuyển động và hình động 3D được dự án Di sản số (disanso.vn) dùng để số hóa khoảng 90 động tác cơ bản và trích đoạn của nghệ thuật múa chèo cùng một số điệu múa dân tộc. (Hình: PGS.TS Lê Thanh Hà, Đại học Quốc gia Hà Nội)

Theo PGS.TS Lê Thanh Hà: “Sự kết hợp giữa khối văn hóa nghệ thuật với các đơn vị công nghệ vẫn chưa hiệu quả, dẫn đến chuyển đổi số nhỏ giọt và thời vụ. Bên cạnh đó, việc lưu trữ văn hóa nghệ thuật chủ yếu góp phần bảo tồn chứ chưa khai thác được giá trị của những tác phẩm lưu trữ cho các ngành công nghiệp khác”.

Đó là một phần lý do PGS.TS Hà và đồng nghiệp đang xây dựng một giải pháp mang tên Trealet nhằm kết nối công chúng và những người sáng tạo nội dung với các viện bảo tàng, phòng trưng bày, thư viện, kho lưu trữ qua cơ sở dữ liệu điện toán đám mây, trong đó có sử dụng các công nghệ như blockchain và chữ ký số để đảm bảo bản quyền tác giả.

Trong mảng nghệ thuật đương đại, một số dự án lưu trữ số cũng đã nhận được sự hỗ trợ và tài trợ của các tổ chức trong và ngoài nước. Điển hình là Kho dữ liệu Nghệ thuật Việt Nam - Vietnam Art Archive (ViAA) được khởi xướng bởi không gian nghệ thuật độc lập Heritage Space từ năm 2020 và đang được bảo trợ bởi Quỹ Cứu trợ văn hóa giáo dục quốc tế của Văn phòng đối ngoại Liên bang Đức, Viện Goethe và các đối tác khác.

ViAA dự kiến ra mắt chính thức vào tháng 12/2021. Dự án này tập trung vào lưu trữ và giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật đương đại Việt Nam từ những năm 1990 đến nay và sẽ mở để công chúng truy cập miễn phí trên nền tảng web.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc nghệ thuật Heritage Space, cho biết: “Thực hành của các nghệ sĩ đương đại Việt Nam rất đều đặn nhưng lại được giới thiệu thưa thớt và thiếu tính hệ thống nên chưa đem đến cái nhìn đầy đủ cho công chúng. Đây là một sự thiếu hụt lớn. Với dòng chảy của sáng tạo, công nghệ và tri thức hiện nay, chúng ta cần hệ thống lưu trữ hợp lý để đóng góp vào lịch sử nghệ thuật ở Việt Nam”.

news-3-art-and-culture-digital-archives-in-need-of-a-boost Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc nghệ thuật Heritage Space trình bày về Kho dữ liệu Nghệ thuật Việt Nam (Vietnam Art Archive – ViAA), dự kiến sẽ ra mắt chính thức vào tháng 12/2021.

Giảng viên Đại học RMIT và đồng chủ trì diễn đàn Tiến sĩ Emma Duester hy vọng những mối quan hệ kết nối hình thành từ sự kiện sẽ góp phần thúc đẩy hình thành hệ sinh thái lưu trữ văn hóa nghệ thuật Việt Nam.

“Việt Nam trong ‘tương lai thông minh’ sẽ cần một nền tảng số chung, bền vững và dễ tiếp cận để trưng bày các tác phẩm văn hóa nghệ thuật có tầm ảnh hưởng, và công chúng trong và ngoài nước lẫn các chuyên gia văn hóa, giáo dục và nhà nghiên cứu sử dụng đều có thể tiếp cận. Qua đó, chúng ta sẽ thúc đẩy sự phát triển thông minh của ngành văn hóa, sáng tạo và thiết kế tại Việt Nam”, Tiến sĩ Duester nói.

Bài: Hoàng Minh Ngọc

12/11/2021

Share

  • Kỹ thuật số
  • Nghệ thuật
Tìm hiểu thêm

Tin tức liên quan

news-thumbnail-google-veo-3-and-the-future-of-creativity.jpeg

Google Veo 3 và tương lai sáng tạo tại Việt Nam
Icon / Small / Calendar Created with Sketch. 30/07/2025

Sự xuất hiện của Google Veo 3 tại Việt Nam đang mở ra những khả năng sáng tạo mới với video do AI tạo ra, đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi quan trọng về tính nguyên bản, đạo đức và tương lai của nghệ thuật kể chuyện.

Two computer programmers coding

Bước tiến mới trong nỗ lực tự chủ công nghệ của Việt Nam
Icon / Small / Calendar Created with Sketch. 24/07/2025

Liệu Việt Nam có thể giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài và xây dựng nền kinh tế số vững mạnh với Luật Công nghiệp công nghệ số mới ban hành?

news-2-sustainable-fashion-mses.jpg

Thời trang bền vững: Động lực sáng tạo của nền kinh tế Việt Nam
Icon / Small / Calendar Created with Sketch. 18/07/2025

Giữa ánh hào quang của các thương hiệu thời trang toàn cầu, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ (DNNVSN) tại Việt Nam đang âm thầm kiến tạo một hệ sinh thái thời trang bền vững, được nuôi dưỡng từ di sản văn hóa và tinh thần sáng tạo của cộng đồng.

Bitcoin price movements

“Luật hóa” tài sản mã hóa: Bước ngoặt cho tương lai số của Việt Nam
Icon / Small / Calendar Created with Sketch. 03/07/2025

Tiến sĩ Jeff Nijsse, giảng viến cấp cao Đại học RMIT và chuyên gia về tài sản mã hóa, giải thích vì sao Luật Công nghiệp công nghệ số đầu tiên của Việt Nam đang mở ra hướng đi mới cho nền kinh tế số.

Xem thêm +