Cần đẩy mạnh lưu trữ số trong bảo tồn và phát triển văn hóa nghệ thuật

Cần đẩy mạnh lưu trữ số trong bảo tồn và phát triển văn hóa nghệ thuật

Diễn đàn Lưu trữ Nghệ thuật & Thiết kế Việt Nam do Đại học RMIT tổ chức khẳng định rằng lưu trữ số là nhiệm vụ trọng tâm trong bảo tồn và phát triển văn hóa nghệ thuật.

Diễn đàn thuộc khuôn khổ Liên hoan Sáng tạo & Thiết kế Việt Nam 2021 quy tụ chuyên gia trong và ngoài nước cùng trao đổi kinh nghiệm lưu trữ số văn hóa nghệ thuật, tập trung vào những vấn đề nổi trội như phương pháp số hóa tối ưu, quyền sở hữu trí tuệ, khả năng tiếp cận các bộ sưu tập, v.v.

Theo các chuyên gia, nhu cầu về những nền tảng số trong lĩnh vực văn hóa, sáng tạo và nghệ thuật trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết suốt đại dịch COVID-19, với quan tâm lớn là làm thế nào để tạo ra và duy trì các kênh lưu trữ và tiếp cận số vừa khả thi về kỹ thuật, vừa hấp dẫn người thưởng lãm và vừa bền vững về kinh phí.

news-1-art-and-culture-digital-archives-in-need-of-a-boost Các diễn giả trong và ngoài nước tại Diễn đàn Lưu trữ Nghệ thuật & Thiết kế Việt Nam đại diện cho các viện bảo tàng, không gian nghệ thuật, kho lưu trữ, giới nghệ sĩ và giới nghiên cứu học thuật.

Thực tế, hoạt động lưu trữ số đã được một số bảo tàng và viện văn hóa tại Việt Nam triển khai trong nhiều năm qua, và chủ yếu tập trung vào các di sản văn hóa truyền thống. Lấy ví dụ từ Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia (VICAS), Phó viện trưởng PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương cho biết trong khuôn khổ Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hoá Việt Nam, VICAS đã và đang tiến hành số hoá hơn 800 dự án sưu tầm và lưu trữ các di sản văn hoá phi vật thể của nhiều cộng đồng trên cả nước từ năm 1997 đến nay.

Một ví dụ khác được đưa ra là trang web Di sản số (disanso.vn) do PGS.TS Lê Thanh Hà và đồng nghiệp tại Phòng thí nghiệm Tương tác Người – Máy, Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội xây dựng. Sử dụng các công nghệ như ghi hình chuyển động (motion capture) hay máy quét 3D với độ phân giải cao, dự án này đang lập nên một cơ sở dữ liệu đa phương tiện về văn hóa Việt Nam, gồm các dạng thức tư liệu hình ảnh, âm thanh, video, mô hình 3D tĩnh, mô hình 3D động, v.v.

news-2-art-and-culture-digital-archives-in-need-of-a-boost Minh họa công nghệ ghi hình chuyển động và hình động 3D được dự án Di sản số (disanso.vn) dùng để số hóa khoảng 90 động tác cơ bản và trích đoạn của nghệ thuật múa chèo cùng một số điệu múa dân tộc. (Hình: PGS.TS Lê Thanh Hà, Đại học Quốc gia Hà Nội)

Theo PGS.TS Lê Thanh Hà: “Sự kết hợp giữa khối văn hóa nghệ thuật với các đơn vị công nghệ vẫn chưa hiệu quả, dẫn đến chuyển đổi số nhỏ giọt và thời vụ. Bên cạnh đó, việc lưu trữ văn hóa nghệ thuật chủ yếu góp phần bảo tồn chứ chưa khai thác được giá trị của những tác phẩm lưu trữ cho các ngành công nghiệp khác”.

Đó là một phần lý do PGS.TS Hà và đồng nghiệp đang xây dựng một giải pháp mang tên Trealet nhằm kết nối công chúng và những người sáng tạo nội dung với các viện bảo tàng, phòng trưng bày, thư viện, kho lưu trữ qua cơ sở dữ liệu điện toán đám mây, trong đó có sử dụng các công nghệ như blockchain và chữ ký số để đảm bảo bản quyền tác giả.

Trong mảng nghệ thuật đương đại, một số dự án lưu trữ số cũng đã nhận được sự hỗ trợ và tài trợ của các tổ chức trong và ngoài nước. Điển hình là Kho dữ liệu Nghệ thuật Việt Nam - Vietnam Art Archive (ViAA) được khởi xướng bởi không gian nghệ thuật độc lập Heritage Space từ năm 2020 và đang được bảo trợ bởi Quỹ Cứu trợ văn hóa giáo dục quốc tế của Văn phòng đối ngoại Liên bang Đức, Viện Goethe và các đối tác khác.

ViAA dự kiến ra mắt chính thức vào tháng 12/2021. Dự án này tập trung vào lưu trữ và giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật đương đại Việt Nam từ những năm 1990 đến nay và sẽ mở để công chúng truy cập miễn phí trên nền tảng web.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc nghệ thuật Heritage Space, cho biết: “Thực hành của các nghệ sĩ đương đại Việt Nam rất đều đặn nhưng lại được giới thiệu thưa thớt và thiếu tính hệ thống nên chưa đem đến cái nhìn đầy đủ cho công chúng. Đây là một sự thiếu hụt lớn. Với dòng chảy của sáng tạo, công nghệ và tri thức hiện nay, chúng ta cần hệ thống lưu trữ hợp lý để đóng góp vào lịch sử nghệ thuật ở Việt Nam”.

news-3-art-and-culture-digital-archives-in-need-of-a-boost Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc nghệ thuật Heritage Space trình bày về Kho dữ liệu Nghệ thuật Việt Nam (Vietnam Art Archive – ViAA), dự kiến sẽ ra mắt chính thức vào tháng 12/2021.

Giảng viên Đại học RMIT và đồng chủ trì diễn đàn Tiến sĩ Emma Duester hy vọng những mối quan hệ kết nối hình thành từ sự kiện sẽ góp phần thúc đẩy hình thành hệ sinh thái lưu trữ văn hóa nghệ thuật Việt Nam.

“Việt Nam trong ‘tương lai thông minh’ sẽ cần một nền tảng số chung, bền vững và dễ tiếp cận để trưng bày các tác phẩm văn hóa nghệ thuật có tầm ảnh hưởng, và công chúng trong và ngoài nước lẫn các chuyên gia văn hóa, giáo dục và nhà nghiên cứu sử dụng đều có thể tiếp cận. Qua đó, chúng ta sẽ thúc đẩy sự phát triển thông minh của ngành văn hóa, sáng tạo và thiết kế tại Việt Nam”, Tiến sĩ Duester nói.

Bài: Hoàng Minh Ngọc

12/11/2021

Share

  • Kỹ thuật số
  • Nghệ thuật
Tìm hiểu thêm

Tin tức liên quan

reimaged-tradition-thumb-vi.jpg

Hồi sinh truyền thống giữa thời đại công nghệ
Icon / Small / Calendar Created with Sketch. 30/09/2025

Phương pháp dệt may truyền thống tồn tại hàng thế kỷ có thể là chìa khóa mở ra cánh cửa đưa Việt Nam đến với tương lai.

Người xem triển lãm

Giữ hồn văn hóa cho các đô thị thông minh
Icon / Small / Calendar Created with Sketch. 25/09/2025

Trong quá trình chuyển mình thành một xã hội thông minh, Việt Nam có nguy cơ đánh mất nét văn hóa làm nên tính nhân văn của các hệ thống hỗ trợ phát triển.

Green digital brain

Quyền được lãng quên trong thời đại AI
Icon / Small / Calendar Created with Sketch. 19/09/2025

Khi AI ghi nhớ những điều lẽ ra nên quên, quyền riêng tư của người dùng sẽ bị đe dọa. Theo Tiến sĩ James Kang, giảng viên cấp cao ngành Khoa học máy tính, Đại học RMIT, cần dạy AI biết cách quên để khôi phục niềm tin của công chúng vào công nghệ này.

CEO Talks panel discussion

Lãnh đạo KPMG, Airbus, Siemens Healthineers chia sẻ chiến lược triển khai AI
Icon / Small / Calendar Created with Sketch. 28/08/2025

Tại sự kiện CEO Talks 2025 do Đại học RMIT Việt Nam tổ chức, lãnh đạo các công ty đa quốc gia thảo luận cách ứng dụng AI để mang lại kết quả thiết thực.

Xem thêm +