Dẫu còn nhiều rào cản, động lực phát triển đang ngày càng rõ rệt. Việc thành lập Ban chỉ đạo quốc gia do Thủ tướng đứng đầu, cùng kế hoạch chiến lược đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn từ nay đến năm 2030, thể hiện cam kết mạnh mẽ từ cấp cao nhất. “Chúng ta đang bước vào giai đoạn mang tính quyết định”, Tiến sĩ Minh nhấn mạnh. “Với các động thái đúng đắn ngay từ bây giờ, Việt Nam có thể trở thành thế lực đáng gườm trong cuộc đua bán dẫn ở khu vực Đông Nam Á”.
Kiến tạo sức mạnh công nghệ Việt Nam đến năm 2050
Ngành công nghiệp bán dẫn đóng vai trò là động lực thúc đẩy tiến bộ công nghệ hiện đại, tạo nền cho đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT), điện toán biên và đám mây, viễn thông, ô tô và thiết bị điện tiêu dùng.
Cơ hội của Việt Nam nằm ở xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị buộc các doanh nghiệp phải tìm kiếm lựa chọn thay thế cho Trung Quốc và Đài Loan, Việt Nam đang nhanh chóng nắm bắt cơ hội. “Chúng ta chứng kiến sự đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu và phát triển, chứ không chỉ dừng ở lắp ráp”, Tiến sĩ Minh chia sẻ. Các tập đoàn như Synopsys, Renesas và Marvel đang đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) trong nhiều lĩnh vực, từ thiết bị y tế đến trung tâm dữ liệu.
Nhiều công nghệ tiên phong cũng đang được chú ý. Trong đó có điện toán bộ nhớ - một giải pháp có thể giúp giảm đáng kể mức tiêu thụ năng lượng của phần cứng AI, cũng như phát triển chip lượng tử cho các lĩnh vực như mật mã học và dược phẩm.
Tiến sĩ Minh bổ sung thêm: “Các công cụ thiết kế chip từ những tập đoàn như Cadence, Synopsys và Siemens cũng đang tái định nghĩa tốc độ và hiệu quả chi phí trong quá trình chế tạo chip”.
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi sẽ không tự động diễn ra. Ông cảnh báo rằng đây là cuộc chơi đầy rủi ro. “Nếu không đầu tư thực chất vào nhân lực, hạ tầng và bảo vệ sở hữu trí tuệ, chúng ta có nguy cơ bỏ lỡ mất cơ hội vàng”.
Để thành công, Tiến sĩ Minh cho rằng Việt Nam cần tiếp cận vấn đề ở cấp độ hệ thống. “Việc đào tạo kỹ sư là chưa đủ. Chúng ta cần một chiến lược phối hợp, trong đó chính phủ, doanh nghiệp và các trường đại học cần chung tay hành động”.
Lắp ráp nên tương lai bán dẫn Việt Nam
Chính phủ cần đóng vai trò dẫn dắt trong việc xây dựng chính sách ưu đãi và hạ tầng kỹ thuật. “Ngoài các ưu đãi thuế, trợ cấp và tài trợ vốn nhằm thu hút đầu tư vào sản xuất cũng như nghiên cứu và phát triển bán dẫn, chúng ta cần đầu tư vào một nhà máy chế tạo bán dẫn quốc gia, đồng thời nâng cao độ tin cậy của hệ thống điện, nước và hạ tầng logistics để hỗ trợ các hoạt động R&D và sản xuất bán dẫn công nghệ cao”, Tiến sĩ Minh nhấn mạnh. Các khung pháp lý về bảo vệ sở hữu trí tuệ và các thỏa thuận chuyển giao công nghệ với những tập đoàn hàng đầu như TSMC hay GlobalFoundries cũng đóng vai trò then chốt không kém.
Doanh nghiệp đang nằm ở tâm điểm, đặc biệt là các công ty trong nước. “Thúc đẩy hợp tác giữa các doanh nghiệp Việt Nam như Viettel hay FPT với các tập đoàn bán dẫn hàng đầu thế giới như Intel, Samsung, Cadence, Synopsys, TSMC là yếu tố quyết định để thúc đẩy chuyển giao tri thức và tiến bộ công nghệ”, Tiến sĩ Minh đề xuất.
Bên cạnh đó, cần đặt trọng tâm vào giáo dục. Tiến sĩ Minh nhận định: “Chúng ta cần tích hợp các môn học như thiết kế vi mạch, vi điện tử và vật lý bán dẫn vào chương trình đào tạo. Nhưng quan trọng hơn, cần xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa giới học thuật và doanh nghiệp để đào tạo ra nguồn nhân lực sẵn sàng cho công việc thực tế”.
Với thế mạnh về giáo dục, hợp tác với các ngành nghề và trao đổi tri thức, Đại học RMIT Việt Nam đang ở vị trí thuận lợi để hỗ trợ quá trình chuyển mình của ngành bán dẫn nước nhà. “Thông qua việc cung cấp các chương trình học chuyên sâu, thúc đẩy hợp tác với các tập đoàn bán dẫn hàng đầu trong và ngoài nước, cũng như tổ chức các sự kiện chia sẻ kiến thức, nhà trường có thể đóng vai trò tiên phong trong việc phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực công nghệ cao tại Việt Nam”.
