Tìm hiểu ngành kỹ thuật điện tử và tin học từ A - Z

Kỹ thuật điện tử và tin học là ngành thuộc khối kỹ thuật, một lĩnh vực quan trọng trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ và sâu rộng trên toàn cầu. Trước nhu cầu ngày càng tăng về nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này, ngành kỹ thuật điện tử và tin học đang nhận được sự quan tâm lớn từ các bậc cha mẹ và học sinh cuối cấp. 

Ngành kỹ thuật điện tử và tin học là ngành học liên quan đến việc ứng dụng các kiến thức khoa học - kỹ thuật vào lĩnh vực vi mạch, bán dẫn, hệ thống nhúng và internet vạn vật (IoT), hệ thống thông tin và hệ thống mạng… để thiết kế, vận hành và cải tiến các hệ thống điện tử hiện đại như điện thoại thông minh, xe điện, thiết bị tự động trong nhà thông minh (smarthome).

Một cách dễ hiểu, “điện tử” thiên về phần cứng, tức là thiết kế và vận hành các thiết bị vật lý, còn “tin học” đóng vai trò xử lý, điều khiển và tối ưu hệ thống thông qua phần mềm và thuật toán. Trong thời đại 4.0, khi các thiết bị ngày càng thông minh và kết nối mạnh mẽ hơn, tin học trở thành yếu tố không thể thiếu trong lĩnh vực điện tử. 

Điện tử là một trong những ngành công nghiệp lớn nhất trên toàn cầu. Theo nhận định của các chuyên gia tại Hội nghị phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp bán dẫn ngày 24/4/2024, công nghiệp bán dẫn là hạt nhân của ngành công nghiệp điện tử.

Theo dự báo của Gartner, doanh thu ngành bán dẫn toàn cầu có thể đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Tại Việt Nam, thị trường bán dẫn dự kiến sẽ đạt 7,01 tỷ USD vào năm 2028, với tốc độ tăng trưởng ngành bình quân khoảng 6,69%/năm trong giai đoạn 2023 - 2028 (theo Hiệp hội Bán dẫn toàn cầu - SEMI). 

Việt Nam đang đứng trước những thời cơ quan trọng để nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu của ngành công nghiệp bán dẫn. Tuy nhiên, tiềm năng phát triển lớn cũng đi kèm với thách thức về nhân lực, cả về số lượng lẫn chất lượng.

Tình trạng thiếu hụt này đang trở thành “điểm nghẽn” trong nỗ lực thu hút đầu tư từ các tập đoàn công nghệ toàn cầu vào Việt Nam. Bộ Kế hoạch và Đầu tư ước tính, đến năm 2030, Việt Nam sẽ cần khoảng 15.000 kỹ sư thiết kế vi mạch và 35.000 kỹ sư vận hành trong các nhà máy sản xuất chip.

Nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết đó, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050”, hướng đến việc xây dựng đội ngũ nhân lực mạnh, đủ khả năng đáp ứng được yêu cầu phát triển của ngành.

Trong bối cảnh các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), viễn thông 5G và dữ liệu lớn (Big Data) tiếp tục phát triển mạnh mẽ, các thiết bị điện tử ngày càng cần được kết nối và trở nên thông minh hơn. Tin học vì thế giữ vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và tối ưu hóa các hệ thống công nghệ. Trước xu thế đó, lựa chọn theo học ngành kỹ thuật điện tử và tin học sẽ mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp cho sinh viên sau khi tốt nghiệp.

Ngành học này nhằm giúp sinh viên nắm vững kiến thức và kỹ năng cần thiết trong lĩnh vực điện tử và tin học. Trong quá trình học, sinh viên sẽ được rèn luyện khả năng phân tích, tổng hợp và đánh giá để vận dụng giải quyết hiệu quả các bài toán khoa học kỹ thuật mang tính liên ngành.

Trong các học kỳ đầu, sinh viên sẽ học các môn cơ bản như toán cao cấp, toán kỹ thuật, vật lý, tin học… Những môn học này giúp sinh viên xây dựng kiến thức nền tảng vững chắc trước khi đi sâu vào chuyên ngành.

Ở các học kỳ sau, sinh viên được tiếp cận với nhiều lĩnh vực chuyên sâu như:

• Điện tử và mạch điện tử
• Hệ thống kỹ thuật số
• Hệ thống nhúng và Internet vạn vật (IoT)
• Tín hiệu và hệ thống
• Kỹ thuật mạng và truyền thông
• Công nghệ và kỹ thuật phần mềm

Trong năm cuối, sinh viên sẽ thực hiện đồ án tốt nghiệp và tham gia thực tập tại doanh nghiệp. Đây là giai đoạn quan trọng để áp dụng kiến thức và kỹ năng đã học vào việc triển khai các sản phẩm kỹ thuật thực tế. Thông qua kỳ thực tập, sinh viên có cơ hội tiếp cận môi trường làm việc chuyên nghiệp, từ đó tích lũy thêm kinh nghiệm và sự tự tin để bước vào thị trường lao động sau khi tốt nghiệp. 

Tốt nghiệp ngành Kỹ thuật điện tử và tin học, sinh viên có thể đảm nhận nhiều vị trí công việc như:

• Kỹ sư thiết kế và phát triển sản phẩm
• Kỹ sư vi mạch điện tử
• Kỹ sư điện
• Kỹ sư kỹ thuật tự động
• Kỹ sư mạng
• Kỹ sư kỹ thuật truyền thông
• Chuyên viên tư vấn kỹ thuật
• Nhân viên quản lý chất lượng (QA/QC)
• Giảng viên, giáo viên trong lĩnh vực điện tử và tin học

Ngành Kỹ thuật điện tử tin học có tính chất liên ngành. Vì vậy, sinh viên sau khi tốt nghiệp có nhiều cơ hội việc làm tại các tổ chức, doanh nghiệp như:

• Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tin học, điện tử, viễn thông, truyền hình, internet… như Canon, Samsung, LG, FPT, Viettel.
• Các tập đoàn, công ty về công nghệ ở nước ngoài: Là lĩnh vực đang "hot" trên phạm vi toàn cầu, sinh viên tốt nghiệp ngành này cũng sẽ có nhiều cơ hội làm việc tại các quốc gia dẫn đầu về công nghệ như Mỹ, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc…, đặc biệt là những ứng viên có khả năng ngoại ngữ tốt.
• Các viện nghiên cứu khoa học như Viện Nghiên cứu Điện tử, Tin học, Tự động hóa; Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
• Các cơ quan quản lý nhà nước về khoa học và công nghệ ở cấp tỉnh, thành phố hoặc trung ương.
• Các cơ sở giáo dục như trường đại học, cao đẳng, trung tâm đào tạo tư nhân có giảng dạy về STEM.
• Khởi nghiệp với các dự án công nghệ sáng tạo, phát triển các sản phẩm điện tử, tin học phục vụ sản xuất và đời sống. 

Nếu quan tâm đến ngành kỹ thuật điện tử tin học, bạn có thể tham khảo chương trình Kỹ sư Kỹ thuật điện tử và hệ thống máy tính tại RMIT Việt Nam. 

Theo Bảng xếp hạng Đại học Thế giới Quacquarelli Symonds (QS ranking) theo ngành học năm 2024, RMIT nằm trong danh sách top 150 trường đại học toàn cầu về giảng dạy Kỹ Thuật và top 170 về giảng dạy Khoa học máy tính và Hệ thống thông tin. Chương trình đào tạo của ngành này tại RMIT Việt Nam còn được công nhận bởi Hiệp hội Kỹ sư Australia (EA), đảm bảo chất lượng giáo dục đạt chuẩn quốc tế.

Từ năm 3 trở đi, bên cạnh các môn học nền tảng, sinh viên có thể tự thiết kế lộ trình học tập thông qua việc lựa chọn các môn tự chọn chung, tự chọn ngành hoặc chuyên ngành phụ. Điều này giúp sinh viên có thể chọn phát triển chuyên sâu vào từng nhánh cụ thể của kỹ thuật điện tử và hệ thống máy tính, hoặc mở rộng kiến thức sang các lĩnh vực liên quan, phù hợp với định hướng nghề nghiệp cá nhân.

Ngoài các kiến thức chuyên môn, chương trình cũng chú trọng trang bị cho sinh viên năng lực quản lý và kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, quản lý dự án… Đây là những yếu tố thiết yếu để phát triển sự nghiệp và thăng tiến trong môi trường làm việc toàn cầu.

Lưu ý: Thông tin về chương trình học và học phí có thể thay đổi. Vui lòng tham khảo chương trình học Kỹ sư Kỹ thuật điện tử và hệ thống máy tính để có thông tin cập nhật mới nhất. 

RMIT áp dụng mô hình Học tập kết hợp với thực tiễn (Work Integrated Learning – WIL) trong toàn bộ chương trình. Và chương trình Kỹ thuật điện tử và hệ thống máy tính cũng không ngoại lệ.

Trong suốt 4 năm học, sinh viên được tham gia nhiều hoạt động thực tiễn như làm bài tập nhóm, hội thảo chuyên đề và thực hành tại các phòng thí nghiệm hiện đại của RMIT như Electronic Lab, IC Design & AI Lab…

Đặc biệt, sinh viên sẽ có nhiều trải nghiệm thực tế với dự án tốt nghiệp và kỳ thực tập Kỹ sư chuyên nghiệp kéo dài 12 tuần. Với mạng lưới đối tác chặt chẽ của RMIT Việt Nam, sinh viên sẽ có cơ hội làm việc trực tiếp với các doanh nghiệp hàng đầu trong ngành như ABB, Intel, Bosch, Samsung…Vào cuối các kỳ này, sinh viên được tham gia “Capstone project showcase” (Triển lãm dự án sinh viên) và được phản biện, ghi nhận phản hồi trực tiếp từ đại diện các doanh nghiệp uy tín. 

Tại RMIT Việt Nam, chương trình Kỹ sư Kỹ thuật điện tử và hệ thống máy tính được đào tạo theo chuẩn Honours - bằng Danh dự, được xếp ở mức độ 8 theo tiêu chuẩn giáo dục của Australia. Đây là lợi thế lớn cho sinh viên khi bước vào thị trường tuyển dụng toàn cầu. Với bằng Honours, sinh viên có thể học thẳng lên bậc Tiến sĩ mà không cần hoàn thành Thạc sĩ. Do đó, chương trình này sẽ là lựa chọn lý tưởng với những ai có định hướng nghiên cứu chuyên sâu.

Trên đây là nội dung về ngành kỹ thuật điện tử và tin học, cũng như chương trình đào tạo liên quan đến ngành học này.