Năm nay kỉ niệm 25 năm thành lập RMIT, 15 năm từ khi mình gắn bó với nơi này, và 20 năm từ khi quyết định theo nghề giáo. Nói sơ sơ vài con số để thấy có lẽ mình nên viết một cái gì đó, cho trường và cho chính chặng đường mình đã đi qua.
2010, khi mình mới gia nhập ngôi nhà này, RMIT Hà Nội chuyển về campus mới với những bước nhảy vọt về số lượng sinh viên và giáo viên. Khi đó, mình còn chưa lấy chồng, sinh viên đi học hầu hết mang sách bút.
5 năm sau, đó là 2015, con gái thứ 2 của mình chào đời, trong lớp đã nhiều bạn mang máy tính, cũng là lúc RMIT chuyển mình sang một triết lý daỵ và học mới, với “authentic assessment”, nghĩa là các bài tập đánh giá gắn liền với thực tiễn, không còn dừng lại ở mốc bài thi lý thuyết và những tình huống giả định. Một áp lực lớn với giảng viên và sinh viên, nhưng đổi lại là sinh viên sẽ thật sự lao tâm khổ tứ trăn trở với từng assignment, và giáo viên có giây phút thốt lên "Bài này chill phết" khi đọc công trình đó:
“Teammate của em thế nào, trong thang máy có chào với nhau?
Contribution Form report lại, và những cuộc họp có đào bới nhau?
Giáo của em thế nào, dễ tính hay thường gắt gỏng?
Cô ta có thương sinh viên hay thường buông lời sắc mỏng? (ah)
Em còn thiếu ngủ, trong những lần phải chạy deadline?
Em quên ăn quên uống, đưa data quên không cite(ay)...”
Một lớp học tiêu biểu của cô Hòa với khách mời đến từ doanh nghiệp
Tròn 10 năm mình ở RMIT, 2020, đại dịch Covid-19 đã khiến tất cả thầy cô và học sinh trên toàn thế giới phải thích ứng sang việc học online. Những khó khăn ban đầu rồi cũng qua, và tuy không gặp mặt sinh viên, mình nhận được những kí hiệu LOL, smiling faces trong giờ học, sưởi ấm lòng nhà giáo trong những tiếng đồng hồ một mình trước màn hình máy tính.
“Bữa ấy Cô Vy phơi phới bay
Học kỳ đình lại ách tắc đầy
Rồi em (bệnh nhân) 17 đi ngang phố
Trên bảo: Online từ sớm nay
...
Bốn bên học trò sắp lên đèn
Cô chỉnh mic, cam mở các apps
Trán toát mồ hôi nhiều ứng dụng
Lỡ treo thì biết lấy gì xem”
Và giờ đây 2025, vẫn là online, nhưng lại là những thách thức của AI. Phải dạy gì và học gì trong thời đại mới này? Phải đánh giá sinh viên dựa vào đâu, cho hết tất cả vào phòng kín với bài thi truyền thống, hay làm thế nào để sinh viên biết tự tin vào chính mình, chứ không phải là chuyển từ:
“Trăm năm trong cõi người ta
Những gì không biết thì tra Google”
sang
“Những gì đã biết vẫn tra ây ài!! (AI)”
Có những triết lý giáo dục mới, những công nghệ mới, những người đồng nghiệp, những lứa sinh viên mới. Và sẽ có lúc, bạn sẽ nghe ai đó buột miệng những câu như “Gen Z giờ là thế”, hay băn khoăn “mọi lý thuyết đều màu xám” còn phù hợp với thời đại không. Nhưng rồi, chốt lại, có bao nhiêu chuyến đò, thì giá trị cốt lõi của RMIT vẫn còn đó, niềm đam mê, trí tưởng tượng, là sự chung tay…của rất nhiều con người để làm nên RMIT hôm nay.
Một buổi tọa đàm với các khách mời doanh nghiệp trong lớp học của cô Hòa
Cho dù sinh viên thời đại nào, thì quan trọng ở đây, các em được học thật, làm thật, đánh giá thật. Và tình cảm của đồng nghiệp, của sinh viên cũng luôn là thật. Dù học offline hay online, dù ngồi trong phòng thi, dù ở nhà tự gõ máy tính bài tập lớn suốt hàng đêm thao thức, hay ngồi lab ủ mưu ra lệnh prompt AI, việc học không bao giờ là dễ dàng, nhưng sự vất vả trên hành trình đó sẽ mang lại sự trưởng thành, và mỗi mùa tốt nghiệp, dù những lứa khác nhau, vẫn là chung cảm xúc tự hào đó, là chứng kiến các em đã thay đổi như thế nào so với những ngày đầu bỡ ngỡ.
5, 10, 15 hay 20, 25 năm, số lượng sinh viên vào học hay tốt nghiệp, tốc độ tăng trưởng là những con số biết nói. Nhưng với riêng một người đi dạy, đằng sau những con số, vui nhất vẫn là niềm vui khi sinh viên cũ email nhắn lại “cô ơi em bỏ hút thuốc lá rồi” (email này có lẽ hơn chục năm rồi chưa lục lại để up ảnh Facebook được), là hơn một lần nhận được thiệp mời đám cưới mà lớp học, bài tập nhóm của cô chính là “nơi tình yêu bắt đầu”, là những lá thư khoe em đã xin học bổng cao học thành công, là hơn một trường hợp ước mơ đã thành hiện thực là thành đồng nghiệp với cô. Lẽ đương nhiên, bên cạnh những niềm vui, vẫn luôn có những trăn trở, là sự đồng cảm với mỗi câu chuyện riêng của sinh viên, của phụ huynh, để cùng nhau giải quyết.
“Tôi nhớ lại chuyện ngày quá khứ
RMIT đơn sơ một thời Kim Mã
Dăm tầng nép mình sau tán cây xanh
Vài chục sinh viên những buổi chiều tà
Đi làm gấp gáp hơn, năm tháng dạn dày hơn
Em mới hiểu bây giờ cô có lý
Ngỡ học lâu rồi, tưởng quên hết thế
Tình huống khác xưa rồi, áp lực khác xưa theo…
Lũ trẻ lớn lên, giờ lại tiếp theo ta
Lại cắp sách lên giảng đường thưở trước
Dẫu AI dọn đường đi nước bước
Nhưng nghĩ cho cùng, chắc làm đúng đâu em?
(mà sai thì, AI có lỗi đâu em?)”
